Барысаў старэйшы за Маскву роўна на 45 гадоў. А за Берлін – аж на 98! І за Мінск маладзейшы толькі на 35. Здавалася б, пры такіх зыходных тут павінна быць турыстычная Мекка… Далей..
У апошні дзень красавіка скіраваліся паглядзець, як перазімавалі нашы замкі. Паехалі ўчацвярых: я, мае сыны ды нявестка. Кошка засталася на гаспадарцы. Урэшце, падарожніка хтосьці ж ды павінен чакаць дома. Далей..
Гэты дом на рагу мінскіх вуліц Кузьмы Чорнага і Калініна вонкава нічым не вылучаецца. Самая звычайная хрушчоўка, цалкам пазбаўленая “архітэктурных лішкаў”. Але ўвесну — у пару, калі раскашуюць кветкі, — ля яе міжволі спыняешся, пабачыўшы такое хараство на ажыўленым і тлумным скрыжаванні. Далей..
У Беларусі нямала цудоўных гарадоў, але нямногія з іх маглі б пазмагацца за ганаровы статус неафіцыйнага пакуль горада-музея. Па суб'ектыўным меркаванні аўтара, такі ўнікальны горад у нас усяго адзін. І гэта Гродна. Менавіта тут захаваліся адзіныя ў нашай краіне каралеўскі замак і палац. А яшчэ гэта адзіны на сёння беларускі горад, які меў афіцыйны статус сталіцы Рэчы Паспалітай — уніі Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага. Нагадаю, што ў той трохсотгадовай польска-беларускай дзяржаве былі чатыры сталіцы: Кракаў, Варшава, Вільня і Горадня. Менавіта ў гэтых гарадах праходзілі пасяджэнні парламента — кароннага сейма. Далей..
Адкрыццё мемарыяльнай дошкі Міхаілу Фінбергу на Палацы культуры города Маладзечна ў рамках ХХІІ Нацыянальнага фестывалю беларускай песні і паэзіі "Маладзечна – 2023". Далей..
Ахова культурнай спадчыны — абавязковая ўмова ўстойлівага развіцця дзяржавы і ўмацавання яе прэстыжу ў міжнароднай супольнасці. Матэрыяльныя і духоўныя каштоўнасці грамадства, якія ахоўваюцца нормамі права, з'яўляюцца аб'ектамі нацыянальнай бяспекі Беларусі і прыярытэтнымі напрамкамі культурнай палітыкі Рэспублікі Беларусь. Аб асноўных дасягненнях і планах на будучыню ў гэтай галіне распавяла намеснік начальніка ўпраўлення па ахове гісторыка-культурнай спадчыны Міністэрства культуры Марыя Нецвятаева. Далей..
Апошнім часам зноў пачалі актыўна абмяркоўвацца перспектывы рэгенерацыі Бабруйскай крэпасці, унесенай у Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей. Комплекс складаюць 48 аб’ектаў, з якіх 32 знаходзяцца ў камунальнай уласнасці і належаць Бабруйскаму краязнаўчаму музею, а 16 — прыватным уласнікам. Канцэпцыю рэгенерацыі і прыстасавання будынкаў распрацоўвае інстытут “Белдзяржпраект”. На тэрыторыі, дзе падчас нацысцкай акупацыі размяшчаўся лагер для савецкіх ваеннапалонных, прадугледжваецца магчымасць стварэння цэнтра патрыятычнага выхавання і музейнай экспазіцыі за кошт сродкаў Саюзнай Дзяржавы. Гэтая гістарычная мясціна бачыла многае. Далей..
“Натуральна, што не кожнаму сёння пад сілу асэнсаваць сваю спадчыну. Зноў пайсці сцяжынамі дзядоў і прадзедаў. Але іншага шляху няма.Як не бывае іншай, лепшай ці горшай маці, іншай Радзімы, іншай гісторыі”. Далей..
Важным этапам маштабных работ, якія адбыліся цягам апошняга года ў мемарыяльным комплексе “Хатынь”, стала аднаўленне царквы Ражджаства Багародзіцы. Менавіта аднаўленне, а не будаўніцтва новага храма. Гэта сімвалічная даніна памяці жыхарам спаленай вёскі. Аднак ці лёгка было вярнуць з нябыту вобраз будынка, страчанага ажно 80 гадоў таму? Далей..
Гістарычныя дакументы могуць быць рознымі, і не апошняе месца сярод іх займаюць… магільныя пліты. Пра гэта нагадвае навуковы зборнік “Epitaphium”, выдадзены Нацыянальным гістарычным архівам Рэспублікі Беларусь. Кніга сведчыць, што тэма пахавальнай культуры Вялікага Княства тоіць мноства адкрыццяў, якія будуць цікавымі не толькі для вузкіх спецыялістаў. Далей..
У Гомелі адкрылася выстава "Пышнасць гомельскай сядзібы другой паловы XIX стагоддзя". Далей..
Андрэй Вераб’ёў даўно ўтрымлівае негалосную пазіцыю самага папулярнага скульптара ўсяе Магілёўшчыны — зямлі, дзе ён нарадзіўся і куды, на сваё творчае шчасце, адважыўся вярнуцца “з вялікага свету”. Мілыя і дасціпныя творы майстра (згадайма хаця б “Помнік Гурку ў Шклове” або “Маленькага прынца”), зафіксаваныя ўжо, пэўна, на мільёнах мабільнікаў. Далей..
Пачатак новага года — час будаваць планы. А каб яны ажыццявіліся, не залішне падсумаваць тое, што зроблена ў 2022-м. Бо толькі абапіраючыся на мінулае, можна ствараць будучыню. Ці не гэтаму нас вучыў Год гістарычнай памяці? Далей..
Чарговым разам гутарачы з гісторыкам Андрэем Кіштымавым пра матэрыяльную культуру Беларусі, я не мог абмінуць увагай і такое пытанне: хто ж яе ствараў? Імёнаў майстроў-рамеснікаў мінулых вякоў захавалася не так і шмат — дакладней, наогул адзінкі. Але суразмоўца гатовы адкрыць малавядомы пласт гісторыі — асобы айчынных прадпрымальнікаў ХІХ стагоддзя. Малавядомы ён найперш праз шэраг стэрэатыпаў: прыкладам, я амаль быў упэўнены, што тагачасны саслоўны лад не надта спрыяў бізнес-ініцыятывам: або ты пан (і ў той ці іншай меры эксплуататар), або… прапаў ды проста гнеш сваю спіну Далей..
Сімвалам павагі нашчадкаў да таленту, грамадзянскай пазіцыі Якуба Коласа стаў новы помнік, адкрыты ў цэнтры Стоўбцаў. Статуя на радзіме Песняра — праца творчай кааліцыі мінскіх скульптараў Уладзіміра Піпіна, Сяргея Логвінава і лаўрэата Дзяржаўнай прэміі СССР, прэміі Саюзнай дзяржавы ў галіне літаратуры і мастацтва, народнага мастака Беларусі Івана Міско. З апошнім “К” сустрэлася, каб даведацца, як ствараўся бронзавы вобраз пісьменніка. Далей..
Адна з галоўных адметнасцей Нацыянальнага гісторыкакультурнага музея-запаведніка “Нясвіж” — Касцёл Божага Цела — рэгулярна з’яўляецца на старонках “Культуры”. Шмат гадоў наша дзяржава вядзе рэстаўрацыю гэтага помніка архітэктуры XVI стагоддзя, уключанага ў спіс UNESCO. Таму інфанагод для публікацый заўсёды багата. Але цяпер ехаць па сенсацыю ў Нясвіж не спатрэбілася. Яна чакала ў майстэрнях “Белрэстаўрацыі”, што прытуліліся ў зацішным кутку цэнтра сталіцы на вуліцы Чычэрына. Далей..
Індустрыяльныя пабудовы мінулых стагоддзяў усё часцей пачынаюць успрымацца як частка гісторыка-культурнай спадчыны. Старыя будынкі заводаў, фабрык, электрастанцый з адметным архітэктурным абліччам робяцца турыстычнымі аб’ектамі, прыстасоўваюцца для патрэб грамадства, ператвараюцца ў прасторы для адпачынку або музейныя залы. Гэтая тэндэнцыя актуальная і для нашай краіны. Далей..
Гэтага немаладога і сціпла апранутага чалавека мне не раз даводзілася бачыць на розных нарадах, прысвечаных рэстаўрацыі важных аб’ектаў cпадчыны. Ён ніколі не цягнуў на сябе ўвагу, але варта было яму ўзяць слова – і ты адразу нібы акунаўся ў новы свет, дзе культура ўшчыльную сплятаецца з прыродай. Далей..
19 жніўня (па старым стылі — 7 жніўня) — дзень памяці выдатнага беларускага творцы ХІХ стагоддзя, скульптара Яна Астроўскага. Працаваў ён пераважна ў малых формах — рабіў медальёны і бюсты. За два дзясяткі гадоў Астроўскі стварыў каля пяці дзясяткаў гіпсавых і бронзавых выяў вядомых гістарычных асоб і культурных дзеячаў Беларусі, Літвы і Польшчы, што разышліся па ўсім свеце ў выглядзе шматлікіх копій. Але, як ні парадаксальна, у беларускіх музеях і галерэях сёння не знайсці аніводнага твора майстры. Дый пра яго самога ведаюць лічаныя адзінкі. Далей..
Некаторы час таму, дзякуючы запрашэнню знаёмых гісторыкаў, давялося мне трапіць у мясціны, пра якія я шмат чуў, але ўсё ніяк не атрымлівалася дабрацца. Дарога вілася паміж маленькімі вёсачкамі і мястэчкамі Лідчыны, у кожнай з якіх ёсць на што паглядзець, а нам распавесці. Сёння ў нас — “падарожжа” ў Жырмуны, якія ў 2018 годзе патрапілі ў навіны ледзь не ўсіх СМІ Беларусі. І пачнём мы яго з маёнтка Радзівілаў, што знаходзіцца ў некалькіх кіламетрах ад мястэчка.
Далей..
Збіраючы матэрыялы для гістарычнага серыяла, прысвечанага радаводным і сямейным таямніцам славутага грамадскага дзеяча, паэта-рамантыка, геолага Тамаша Зана, я пачаў ствараць спіс “занаўскіх мясцін”. Траплялі ў яго мястэчкі і вёскі, фальваркі і маёнткі, якія ўдавалася знайсці ў публікацыях або дакументах. З цягам часу спіс пераўтварыўся ў праўдзівы “Шлях Тамаша Зана”, які ломанай лініяй прайшоў ад заходняй мяжы Беларусі да ўсходніх рубяжоў. Паміж старажытнымі беларускімі мястэчкамі Беніцай і Смалянамі было, як ў бурштынавых пацерках, нанізана больш за паўтара дзясяткі тапонімаў, сярод якіх, як цэнтральны кулончык, пачэснае месца займаў Мінск. Так нарадзілася ідэя у вольны час прайсціся гэтым шляхам, распрацаваць новы турыстычны маршрут, і запар агледзець усё тое, што належыць нашай “культурнай спадчыне”. Бо, відавочна, што далёка не ўсё, што нам магло сустрэцца на гэтым шляху, магло мець шыльду “гісторыка-культурная каштоўнасць”. У той дзень, калі ў “К” выйшла першая частка публікацыі “Таямніцаў…” (№ 51, 19 снежня) мы пабывалі ў Смалянах. Вынікамі гэтай вандроўкі і распачынаем “Шлях Тамаша Зана”.
Далей..
Кавалер ордэна Францыска Скарыны. Уладальнік шматлікіх прэмій, дыпломаў і нагрудных знакаў за выбітны ўнёсак у архітэктуру. Бязмерна таленавіты творца, інтэлігентны чалавек, рыцар прафесіі.
У сённяшнім нумары мы пачынаем друкаваць успаміны тых людзей, якім пашчасціла ведаць гэтую выбітную асобу, што зрабіла прыкметны ўнёсак у фармаванне сённяшняга аблічча Мінска. Далей..
Не сакрэт, што сёння ў бібліятэках, архівах, музеях адшукваюцца новыя сведчанні і памяткі з мінулых стагоддзяў, напрыклад, старадрукі Скарыны ці Статуты ВКЛ. Што ўжо казаць пра зусім нядаўнія часы, напрыклад, сярэдзіны мінулага стагоддзя, сведчанні пра якія можна знайсці нават у звычайнай букіністычнай краме? Далей..
“К” публікавала кароткі “нарыс жыцця” сядзібы роду Слізняў у Бартніках (Баранавіцкі раён), вядомай калісьці ўсёй Наваградчыне і нават далёка за яе межамі. Сёння прыйшоў час распавесці пра самых славутых прадстаўнікоў старога беларускага шляхецкага роду Слізняў, сярод якіх першае месца па праве належыць скульптару-аматару і архітэктару Рафалу Слізню. Далей..
.jpg)
